Ανθεκτικά γονίδια και αντιφλεγμονώδης και αγγειοδιασταλτική δράση της άσκησης.
Ανάλογα με το πώς μεταχειριζόμαστε το σώμα μας αποσοβούμε ή επισπεύδουμε τη φθορά του. Αν και πιστεύεται ότι η υπέρταση, η αρθρίτιδα και άλλα χρόνια αυτοάνοσα νοσήματα είναι αναπόφευκτα με την πάροδο της ηλικίας, πολλές μελέτες έδειξαν ότι με την κατάλληλη άσκηση μπορούν να ανατραπούν.
Έρευνες στο πανεπιστήμιο San Diego School of Medicine έδειξαν ότι μία και μόνο προπόνηση μέτριας δυσκολίας μπορεί να δράσει καλύτερα από ένα αντιφλεγμονώδες φάρμακο. Είκοσι λεφτά μέτριας έντασης άσκηση είναι μια καλή δόση, για να ισχυροποιήσει τους αντιφλεγμονώδεις μηχανισμούς τού σώματος, γεγονός το οποίο έχει μεγάλη επίδραση στη θεραπεία χρόνιων νοσημάτων, όπως η αρθρίτιδα, η ισχιαλγία, η ινομυαλγία παχυσαρκία, αυτοάνοσα φλεγμονώδη νοσήματα κ.ά.
Μια ομάδα ουσιών που ονομάζονται μυοκίνες και παράγονται από τους μυς ασκούν αντιφλεγμονώδη δράση σε όλα τα όργανα του σώματος. Έτσι, μαζί με άλλους αντιοξειδωτικούς παράγοντες δημιουργούν ένα αντιφλεγμονώδες περιβάλλον μέσα στον οργανισμό, το οποίο είναι μια ασπίδα που προστατεύει από την ύπουλη, χρόνια, χαμηλού βαθμού φλεγμονή.
Είναι, εξάλλου γνωστό ότι η έλλειψη άσκησης συνοδεύεται από χαμηλού βαθμού συστηματική φλεγμονή, ακόμα και στα υγιή, ηλικιωμένα άτομα. Δεδομένου ότι η αθηρωματική νόσος οφείλεται σε φλεγμονή του τοιχώματος των αγγείων η άσκηση είναι το καλύτερο αντιφλεγμονώδες φάρμακο, επειδή μάχεται την τοπική και συστηματική φλεγμονή. Μάχεται επίσης την εκφύλιση των νευρικών κυττάρων και των συνδέσεων μεταξύ τους και τη δυσλειτουργία μεταφοράς μηνυμάτων, βελτιώνοντας τη μνήμη.
Υπάρχει άφθονη μαρτυρία ότι η αερόβια άσκηση μπορεί να παρέχει σημαντικά οφέλη στη γνωστική λειτουργία σε ηλικιωμένα άτομα, τα οποία πάσχουν από αρτηριοσκληρωτική εγκεφαλοπάθεια και άλλες διαταραχές της εγκεφαλικής λειτουργίας.
Σε πολλές μελέτες έχει βρεθεί ότι γονίδια που προάγουν τη νευρογένεση και έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες υπερλειτουργούν, ενώ, αντιθέτως, γονίδια, τα οποία προάγουν τη φλεγμονή και παράγουν φλεγμονώδεις παράγοντες, υπολειτουργούν. Αυτό που κατορθώνεται τελικά είναι να δημιουργούνται γονίδια ανθεκτικά σε υψηλά επίπεδα στρες.
Η άσκηση επίσης φαίνεται ότι αποτρέπει τη γήρανση της καρδιάς και των αγγείων, βελτιώνοντας σημαντικά την αγγειοδιασταλτική ικανότητά τους. Σε άτομα με μεταβολικό σύνδρομο, τα οποία έχουν υψηλό κίνδυνο θνητότητας από καρδιαγγειακή νόσο, οφειλόμενο, εν μέρει, σε αρτηριακή δυσκαμψία ο κίνδυνος μειώνεται θεαματικά με την αερόβια άσκηση. Οκτώ εβδομάδες μέτριας δυσκολίας αερόβιας άσκησης μειώνει την αρτηριακή δυσκαμψία, η οποία είναι το αίτιο της αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Η διατασιμότητα του τοιχώματος των αγγείων εξαρτάται από τους μυς που περιβάλλουν το αγγείο και τις ελαστικές και κολλαγόνες ίνες. Κατά τη ροή του αίματος το κύμα της πίεσης πιέζει τα τοιχώματα του αγγείου και αυτά τα συστατικά διατείνονται. Η πάχυνση και η αλλαγή της σύστασης του τοιχώματος, λόγω εναπόθεσης αθηρωματικών πλακών, καθώς και η δυσλειτουργία του εσωτερικού χιτώνα των αγγείων (ενδοθήλιο) τα καθιστά δύσκαμπτα και αυτό σχετίζεται με την υπέρταση.
Έχει αποδειχθεί ότι, στα ηλικιωμένα άτομα, τα οποία πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, υπέρταση και παχυσαρκία, η αερόβια άσκηση μειώνει την αρτηριακή σκληρότητα. Μετά την εξέταση εκατό ατόμων άνω των 60 ετών βρέθηκε ότι όσοι ασκούνται 2-3 φορές την εβδομάδα από 30 λεπτά είχαν πιο νεανικές αρτηρίες από όσους δεν έκαναν άσκηση, ενώ όσοι αθλούνται 4-5 φορές την εβδομάδα είχαν ακόμη περισσότερο υγιέστερες αρτηρίες. Φαίνεται λοιπόν ότι η άσκηση έχει ανυπολόγιστα οφέλη στην ελαστικότητα των αγγείων και κάθε φορά που κάνουμε ελεγχόμενη άσκηση καθοδηγούμε τον οργανισμό να εξομαλύνει τις λειτουργίες του.
Η άσκηση είναι αναγκαία, για τη φύση μας, δραστηριότητα, καθώς με την άσκηση ενεργοποιείται ένα άγνωστο δυναμικό του εαυτού μας.
Δρόσος Βενετούλης
Πνευμονολόγος, Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου, Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.
